Bir yakınını, işini kaybetmemiş çoğunluğun şikâyete hakkımız olmadığını düşündüğüm 2020, özellikle ülkeler ve tüm Dünya için ilginç ve unutulmaz bir yıl oldu kabul edelim.
Doğum yeri Çin olan ve işin doğrusu bir yıl kadar önce benim de “buralara gelmeden biter” iyimserliğiyle baktığım salgının, tam aksine uğramadığı ülke hemen hiç olmadı.
Pandemi sebepli ölümlerden, virüsün yayılım şekli ve hızının mecbur bıraktığı fiziki şartlardan, mahrumiyetlerden, ekonomik daralmadan her toplum ve her ülke kendine düşen payı maalesef aldı.
İnsanlar sevdiklerinin son anlarında yanında olamadı, son sözlerini duyamadı. Hatta son görevlerini bile gereğince, inancı ve örfünce yerine getiremedi. Sağlıkçılarımızı kaybettik, birileri en sevdiklerini.
Tabi canlar kadar önemli ve kıymetli olmasa da insanların iş, ekmek, gelir, düzen kayıpları oldu. Aynı şekilde Devletlerin ekonomileriyle büyüme, üretim ve ticaret değerlerinde önemli küçülmeler de..
Dolayısıyla Pandemi, kısa- orta vadeli hedeflerde de gözden geçirmeyi kaçınılmaz kıldı. Fakat ülkelerin performansları için karne düzenlenseydi -ki aslında ekonomik mevcut veriler bir nevi karne- Türkiye’nin gerçekten de bu süreci nispeten iyi atlattığı görülürdü.
2020’de, Dünyanın en iyi ekonomileri dahi bir şekilde zorlanırken Ülkemiz; başta enerji alanındaki gelişmeler, güçlü sağlık sistemi, tarımsal üretimde yüz güldüren sonuçlar, savunma sanayimizde süregelen ilerleme, iyi ihracat ve büyüme rakamlarıyla Pandeminin altında kalmamış görünüyor.
Tabi bunu söylerken salgının ne kadar süreceğinden bağımsız ve mevcut tablo üzerinden konuşsam da gerek Merkez Bankası altın ve döviz rezervleri ve gerekse de ileriye dönük (başta sulama, tarım) yatırımlarla en kötü senaryolara karşı da önlem alınmış görünüyor.
Şartlar elverdiğince diye şerhimizi düşelim. Zira hep diyorum, muhalefetin salgını bile iftira siyasetine alet etmesi bir yana, 2002’de bu Hükümet malum iç- dış borçları, hantal yapısıyla kurumları, altyapısal eksikleri ve gelişmiş ülkelerle iyice açılmış mesafesiyle abartısız bir enkaz devraldı.
Burada öyle uzun uzun, ödenen borç tutarlarından, 2. Cumhuriyet gibi memleketin adeta demir ağlarla örüldüğü altyapısal yatırımlardan, devrim gibi reformlardan, sosyal Devlet olmanın gereklerinin ilk kez bu kadar yerine getirmesinden, kurumların iyileştirilmesinden vs bahsetmeyeceğim.
Gerçi bahsediyoruz da n’oluyor, “ne yaptınız” siyasetinde ne değişiyor ki değil mi?.. Zaten bugünkü konumuz daha çok Ülkemizin 2020 icraatları. Pandemiye rağmen yapılanlar ve üste konulan tuğlalar.
Başta enerji sektörü demiştik. 2020 kuşkusuz Türkiye’nin enerjide bir süredir kıran kırana verdiği mücadelenin meyvelerini toplamaya başladığı bir yıl oldu. Tarımsal rakamlarla, üretim- ihracat ve büyüme gibi ekonomik göstergeler de hiç fena değildi.
- 2020’nin başında açıklanan 2019 ihracat değeri, bir önceki yıla göre % 2,04 artışla 180 milyar 468 milyon dolar olarak gerçekleşti. İthalat ise % 8,99 azalışla 210 milyar 394 milyon dolar oldu.
- Bitkisel üretim miktarları, 2020 yılında bir önceki yıla göre tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde % 8,7, sebzelerde % 0,3, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde % 5,8 artış göstererek 124 milyon tonu aşarken; 22 milyar TL olan üretici desteklerinin 2021’de 24 milyar TL’ye çıkarılacağı belirtildi.
- 2020’de fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik tedbir amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturuldu. Buna göre fahiş artış yapanlarla piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetlerde bulunanlara para cezaları uygulanması kararlaştırıldı.
-Yılın ilk çeyreğinde % 4,4 büyüyen Türkiye ekonomisi, Kovid-19 etkilerinin görüldüğü 2. çeyrekte % 9,9 daralırken, 3. çeyrekte gelen veriler yılın tamamına yönelik beklentileri yükseltti.
- Sanayi Üretim Endeksi, Haziran’da aylık bazda % 17,6 yükselirken, Türkiye bu artış oranıyla Avrupa'da ilk sırada yer aldı. Endeks, Temmuz’da da aylık bazda % 8,4 yükselerek yurt içinde ilk vakanın görüldüğü Mart ayındaki seviyesinin üzerine çıktı.
- Haziranda bir önceki aya göre % 449 yükselişle 101 bin 504 ipotekli konut satışı gerçekleşti. Konut satışlarında Temmuz’da da yıllık bazda % 124,3 artış görülürken, tüm zamanların satış rekoru kırıldı.
_ Haziran ayı ihracatının, Mayıs ayına göre % 35 ve 2019'un aynı ayına göre % 15,8 artış kaydederken Temmuz’da da ihracat bir önceki aya göre % 11,5 artış kaydetti.
- Restoran hizmetlerinden yolcu taşımacılığına, konser, fuar ve lunapark giriş ücretlerinden düğün, nikâh, balo ve kokteyl salonlarında verilen organizasyon hizmetlerine, berberlik ve kuaförlük hizmetlerinden bakım ve onarım hizmetlerine kadar pek çok sektörde KDV oranı yılsonuna kadar % 18'den yüzde 8'e düşürüldü.
- Turizm ile doğrudan ve dolaylı ilgili olan konaklama hizmeti, yeme-içme sektöründe verilen hizmetler ile sinema, tiyatro, opera, operet, bale ve müze giriş ücreti gibi kültürel faaliyetlerin % 8 olan KDV oranları da yılsonuna kadar geçici olarak % 1'e indirildi.
- Esnaf, tüccar, serbest meslek erbabı ve şirketlerin iş yerleri için yapılan kira ödemeleri üzerinden yine yılsonuna kadar geçerli olmak üzere % 20 yerine % 10 gelir vergisi kesintisi yapılması kararlaştırıldı.
- Kasım ayı itibarıyla Kovid-19 salgını kapsamında ekonomiyi desteklemek amacıyla atılan adımların büyüklüğünün 562 milyar liraya ulaştığı belirtilirken Türkiye ekonomisi, Kovid-19 salgınının etkilerine rağmen yılın 3. çeyreğinde % 6,7 büyüdü.
- 2020 başında, 8 Ocak’ta Rus doğal gazını Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya nakledecek Türk Akım Doğal Gaz Boru Hattı Rusya devlet Başkanı, Sırbistan Cumhurbaşkanı ve Bulgaristan Başbakanının katıldığı bir törenle hizmete açıldı.
- Türkiye'nin elektrik kurulu gücü Haziran sonu itibarıyla 92 bin 97 megavata ulaşırken bu yılın ilk yarısında devreye giren elektrik üretim kapasitesi 978 megavat oldu. Bu kapasitenin tamamına yakınını çevreye duyarlı yenilenebilir kaynaklar oluşturdu.
- Yine bu dönemde Türkiye'de altın üretimi 2019'da bir önceki yıla göre yaklaşık % 40 artışla 38 tona çıkarak, Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı.
- Türkiye'nin ilk milli sondaj gemisi Fatih, Karadeniz'de sondaj faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere Fethin yıl dönümü olan 29 Mayıs'ta sefere çıkarken, Türkiye'nin yerli ve yenilenebilir elektrik üretiminin Ocak- Mayıs döneminde % 66 olarak gerçekleştiği bildirildi.
- Ağustos ayında beklenen müjde geldi. Fatih sondaj gemisi Karadeniz'deki Sakarya Gaz Sahası'nda yer alan Tuna-1 Lokasyonunda Türkiye tarihindeki en büyük doğal gaz keşfini gerçekleştirdi.
- Keşfedilen gaz miktarı 21 Ağustos'ta 320 milyar metreküp olarak açıklanırken, 17 Ekim'de aynı bölgede bulunan 85 milyar metreküp doğal gaz rezerviyle bu rakam 405 milyar metreküpe ulaştı.
- Yılın ilk 10 ayında üretilen elektriğin yaklaşık yüzde 60'ı yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanırken bu miktar Avrupa'daki 20 ülkenin toplam yenilenebilir enerji kurulu gücünü geride bıraktı.
- Ve yılın sonunda Türkiye'nin yaklaşık yıllık 1200 ton ithal ettiği Lityum’dan müjde geldi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Eskişehir'de yapımına başlanan tesiste Türkiye'de ilk defa lityum üretileceğini belirterek yıllık 10 ton üretim kapasitesi belirtti.
- Bakan Dönmez, yılın sonunda bir müjde de TOGG için vererek; "Yerli elektrikli otomobilimiz banttan inmeden şarj alt yapı çalışmalarımızı büyük oranda tamamlamış olacağız." dedi.
- Sporda A Milli Kadın Voleybol Takımı, final maçında Almanya'yı 3-0 yenerek 2020 Tokyo Olimpiyatları'na katılma hakkı elde etti.
- 2020 Şubat ayında, Polonya'da düzenlenen Virtüs Dünya Salon Atletizm Şampiyonası'nda özel sporcu Fatma Damla Altın, kadınlar pentatlon branşında, Esra Bayrak ise 60 metre branşında dünya şampiyonluğu elde etti.
- Roma'da düzenlenen Avrupa Güreş Şampiyonası'nda erkekler serbest stil 92 kilo finalinde milli güreşçi Süleyman Karadeniz, İsviçreli rakibini 3-0 yenerek altın madalya kazandı. Milli güreşçiler, şampiyonayı 9 madalyayla tamamladı.
- 2020 Nisan ayında Uluslararası Jimnastik Federasyonu (FIG), Salgın nedeniyle finalleri iptal edilen Artistik Cimnastik Dünya Kupası'nda eleme sıralamasının nihai sonuç olmasına karar verdi ve Türkiye 2 altın, 1 bronz madalya kazandı.
- 2005'ten 2011'e kadar 7 yıl boyunca Formula 1 yarışı düzenlenen İstanbul'un, 9 yıl sonra yeniden takvime dâhil edilmesi de Ağustos ayında oldu.
- 2020 Ekim ayında milli sporcu Emre Sakçı, Uluslararası Yüzme Ligi'nde 50 metre kurbağalama yarışında Avrupa rekoru kırdı.
- Milli motosikletçi Toprak Razgatlıoğlu, Dünya Superbike Şampiyonası’nda 1. Olurken; Bahattin Sofuoğlu Portekiz'deki son yarışta Dünya 3'üncüsü oldu.
- Milli otomobil yarışçısı Ayhancan Güven, Porsche Carrera Kupası Fransa'nın Belçika'da gerçekleştirilen yarışta 1. oldu.
- Budapeşte Grand Slam'da erkekler 81 kiloda Vedat Albayrak ile kadınlar +78 kiloda Kayra Sayit altın madalya kazandı.
- Halen 175 ülkeye içerik ihracatı gerçekleştiren Türk dizi sektörü Covid-19’da Latin Amerika’ya olan tedarikini de artırdı. Pandemide İspanya ve İtalya’da da Türk dizilerine ilgi artarken başarısına başarı kattı.
Pek tabiki sporda, tarımda, dizilerde başarı bu alanda çaba emek sarf edenlerin olduğu kadar onları destekleyen Hükümetin de başarısı idi.
Tüm bu olumlu gelişmelerle birlikte 2020’de de Pandemiye rağmen pek çok şehir hastanesi, baraj, yol, deprem konutu, hizmetleri tamamlanırken yine Pandemiye rağmen maaş, ikramiye, sosyal yardım, burs, çitçi sanayici destek ödemelerinde aksama yaşanmadı, artışlar kaydedildi.
Tüm Dünyada olduğu gibi Ülkemiz için de zor bir süreçti ama kabul edelim karnemiz kötü değil. Rabbim 2021’i hayırlı uğurlu bereketli kılsın, önceyi aratmasın. Amin.
Hatice OLGUN
haticeolgun2@gmail.com
